Οία Σαντορίνης

Η Οία είναι παραδοσιακός οικισμός της Σαντορίνης και αποτελεί έδρα της κοινότητας Οίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε με το Σχέδιο Καποδίστριας. Ονομάζεται και Απάνω Μεριά ή Ανωμεριά και οι κάτοικοι Απανωμερίτες. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού, σε απόσταση 11 χιλιομέτρων βορειοδυτικά από τα Φήρα και σε υψόμετρο περίπου 121 μέτρων. Με βάση την απογραφή του 2001, ο οικισμός έχει 763 κατοίκους.

Θεωρείται ως ένα από τα πιο γραφικά μέρη της Ελλάδας, με έντονο παραδοσιακό χαρακτήρα και είναι παγκοσμίως γνωστή για το ηλιοβασίλεμα της.

Η Οία ήταν μία από τις πέντε καστροπολιτείες, τα επονομαζόμενα "καστέλλια", της Σαντορίνης κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας(13ος-16ος αιώνας μ.Χ.) και ονομαζόταν Καστέλι του Αγίου Νικολάου. Η ύπαρξη του καστελιού αναφέρεται ήδη από το 1480.^[2]Παραδοσιακά αποτελούσε τόπο καραβοκύρηδων: χαρακτηριστικό είναι ότι το 1890, όταν ο συνολικός πληθυσμός του νησιού ήταν λιγότερος από 2.500 κάτοικοι, στην Οία υπήρχε ένα μικρό ναυπηγείο και 130 πλοία που ανήκαν στους κατοίκους της. Σε αυτόν ακριβώς τον ντόπιο στόλο εμπορικού ναυτικού βασίστηκε η οικονομική άνθιση της Οίας στα τέλη του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου, καθώς παράλληλα αυξανόταν το διαμετακομιστικό εμπόριο της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά μεταξύ Ρωσίας και Αλεξάνδρειας. Ωστόσο, η κυριαρχία των ατμόπλοιων επί των ιστιοφόρων και η ταυτόχρονη συγκέντρωση του ναυπηγικού κεφαλαίου στον Πειραιά, αποτέλεσε την απαρχή της σταδιακής πτώσης και ερήμωσης του νησιού.

Το κλίμα του νησιού, το σεισμογενές περιβάλλον, τα διαθέσιμα υλικά και η τοπογραφία αποτέλεσαν βασικές σχεδιαστικές παραμέτρους του οικισμού. Λόγω της ιδιομορφίας του ηφαιστειακού εδάφους της Σαντορίνης, της ευκολίας εκσκαφής της θηραϊκής γης στις πλαγιές της καλδέρας και στους χείμαρρους, αλλά και της προστασίας του χωριού από τους δυνατούς ανέμους, οι ντόπιοι κάτοικοι της Οίας κατασκεύαζαν υπόσκαφες κατοικίες. Η βασική κατασκευαστική δυσκολία, ακόμα και σήμερα, βρίσκεται στη μεταφορά δομικών υλικών στα βραχώδη σημεία. Ο κυρίαρχος σχεδιαστικός κανόνας ήταν η οικονομία από κάθε άποψη. Έτσι, η ξεχωριστή εργονομική κλίμακα του οικισμού και των κατοικιών ειδικότερα είναι παρόμοια με αυτήν των πλοίων: χαμηλές πόρτες, στενά και απότομα σκαλιά, μικροσκοπικοί εσωτερικοί κι εξωτερικοί χώροι. Ο σεισμός που έγινε το 1956 πραγματοποίησε εκτεταμένες καταστροφές στα γραμμικά υπόσκαφα κτίσματα κατά μήκος της καλδέρας όπου το έδαφος γενικά είναι πιο ασταθές και τμήματα του οικισμού γκρεμίστηκαν προς την θάλασσα της καλδέρας. Μεγαλοπρεπείς ναοί, όπως του Αγίου Γεωργίου και της Παναγιάς της Πλατσανής καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα χωριά εγκαταλείφθηκαν αλλά αναδομήθηκαν σταδιακά για τουριστική χρήση.

 Συνταγές

Παλιές ξεχασμένες συνταγές από την Οία Σαντορίνης ...

Ντουρτουλέτια Οίας

 Το φύλλο, σαν μικρό μελιτίνι τσιμπιέται, ψήνεται και μετά γεμίζεται με χοντροκομμένο αμύγδαλο που είναι καβουρδισμένο με μέλι..." σας παραθέτουμε ένα από τα πιο ωραία νηστίσιμα και δυστυχώς ξεχασμένα πλέον Σαντορινιά γλυκίσματα, τα "Ντουρτουλέτια" της Οίας.

Τα Ντουρτουλέτια ουσιαστικά είναι νηστίσιμα "μελιτίνια", δηλαδή καλαθάκια όπως τα μελιτίνια, που αντί για γέμιση μυζήθρας περιέχουν αμύγδαλο με μέλι.

για τη ζύμη:
1 πακέτο αλεύρι για όλες τις χρήσεις (μπλε)
χλιαρό νερό όσο πάρει
3 κουταλιές της σούπας λάδι
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι

για τη γέμιση:
1 κουτί μέλι
1 κιλό αμύγδαλο ξεφλουδισμένο και χοντροκομμένο
Ετοιμάζουμε πρώτα τη γέμιση καβουδίζοντας σε μια κατσαρόλα το αμύγδαλο με το μέλι, όπως ακριβώς κάνουμε το γλυκό "Κουφέτο".

Κατόπιν σε μια λεκάνη ανακατεύουμε τα υλικά της ζύμης και μόλις την ετοιμάσουμε, την πλάθουμε και την ανοίγουμε σε ελαφρώς χοντρά φύλλα. Με ένα πιατάκι φλιτζανιού κόβουμε δίσκους ακριβώς όπως με τα μελιτίνια και τον κάθε δίσκο τον τσιμπάμε γύρω-γύρω με το δάχτυλο χωρίς οδοντογλυφίδα με αραιά και χοντρά τσιμπήματα (περίπου 5-7 τσιμπήματα). Τα βάζουμε στο φούρνο έτσι όπως είναι χωρίς τη γέμιση για να ψηθούν τα "καλαθάκια" και όταν ψηθούν τα βγάζουμε, τα γεμίζουμε από μια κουταλιά γέμισης και τα σερβίρουμε.


Δαχτύλιοι Οίας

Ένα ακόμη ξεχασμένο παραδοσιακό Σαντορινιό νηστίσιμο γλυκό παρόμοιο με τα "Ντουρτουλέτια" είναι και οι "Δαχτύλιοι", επίσης της Οίας. Πρόκειται για τηγανητά πιτάκια με γέμιση μελιού και σουσαμιού, πασπαλισμένα με κανέλα και ζάχαρη άχνη.

για τη ζύμη:
1 πακέτο αλεύρι για όλες τις χρήσεις (μπλε)
χλιαρό νερό όσο πάρει
3 κουταλιές της σούπας λάδι
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι

για τη γέμιση:
1 κουτί μέλι
σουσάμι αρκετό

για το πασπάλισμα:
κανέλλα σκόνη
ζάχαρη άχνη
λάδι για το τηγάνισμα

Σε ένα μπολ ανακατεύουμε το μέλι με το σουσάμι για να φτιάξουμε τη γέμιση.

Σε ένα άλλο μπολ ανακατεύουμε τα υλικά της ζύμης και μόλις την ετοιμάσουμε, την πλάθουμε και την ανοίγουμε σε λεπτά φύλλα. Με ένα πιατάκι φλιτζανιού κόβουμε δίσκους ακριβώς όπως με τα μελιτίνια. Παίρνουμε ένα "δίσκο" βάζουμε στο κέντρο του μια γεμάτη κουταλιά από τη γέμιση και το κλείνουμε από πάνω με ένα άλλο δίσκο.

Φυσικά πιέζουμε καλά περιμετρικά γύρω-γύρω το πιτάκι για να ενωθούν τα δύο φύλλα ώστε να μην ανοίξουν και τα τηγανίζουμε με το λάδι.

Τα σερβίρουμε ζεστά και τα πασπαλίζουμε με κανέλα και άχνη ζάχαρη.

Ένα "βραστάρι" που έπιναν οι γιαγιάδες μας...

Αφέψημα Κανέλας (Κανελάδα)

1,5 λίτρο νερό (δηλαδή 1 μπουκάλι νερό εμφιαλωμένο)
1 πακέτο ζάχαρη
10 ξύλα κανέλας
1 κουταλιά της σούπας κανέλα σε σκόνη
4-5 γαρυφαλλόκαρφα
1-2 κουταλιές της σούπας κονιάκ

Τα βάζουμε όλα μαζί σε μια βαθιά κατσαρόλα και τα αφήνουμε να βράσουν για 45 λεπτά ενώ παράλληλα ανακατεύουμε συνέχεια. Το μείγμα όσο βράζει γίνεται σκουρόχρωμο και πήζει ελαφρά. Όταν βράσει και το κατεβάσουμε από τη φωτιά, αφαιρούμε πρώτα τα ξύλα κανέλας και τα γαρυφαλλόκαρφα και εν συνεχεία βάζουμε ένα τούλι σε σουρωτήρι και σουρώνουμε το μείγμα ώστε να μείνει η σκόνη της κανέλας πάνω στο τούλι. Αυτό το κάνουμε αρκετές φορές μέχρι να φύγει εντελώς η σκόνη κανέλας από το μείγμα και να μείνει καθαρό. Το διατηρούμε αποκλειστικά σε γυάλινο μπουκάλι μέσα σε ένα ντουλάπι (όχι στο ψυγείο) και όταν θέλουμε να το σερβίρουμε, βάζουμε στο ποτήρι ή το φλιτζάνι λίγο από το μείγμα της κανελάδας και το αραιώνουμε με το ζεστό νερό.

Το αφέψημα κανέλας είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα ροφήματα. Στη Σαντορίνη (....και όχι μόνο) τα παλιά χρόνια οι γιαγιάδες μας έπιναν κανέλα για τη δυσμοινόρροια δηλαδή για να καταπραΰνουν τους πόνους της έμμηνου ρύσεως. Επίσης κανελάδα έφτιαχναν για να καταπραΰνουν τον πονόλαιμο, το βήχα και το κρυολόγημα.

Στις μέρες μας, η κανελάδα μπορεί να σερβιριστεί και ως καλοκαιρινό αναψυκτικό αραιωμένη με κρυο νερό και παγάκια.