Η Οία είναι παραδοσιακός οικισμός της Σαντορίνης και αποτελεί έδρα της κοινότητας Οίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε με το Σχέδιο Καποδίστριας. Ονομάζεται και Απάνω Μεριά ή Ανωμεριά και οι κάτοικοι Απανωμερίτες. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού, σε απόσταση 11 χιλιομέτρων βορειοδυτικά από τα Φήρα και σε υψόμετρο περίπου 121 μέτρων. Με βάση την απογραφή του 2001, ο οικισμός έχει 763 κατοίκους.
Θεωρείται ως ένα από τα πιο γραφικά μέρη της Ελλάδας, με έντονο παραδοσιακό χαρακτήρα και είναι παγκοσμίως γνωστή για το ηλιοβασίλεμα της.
Η Οία ήταν μία από τις πέντε καστροπολιτείες, τα επονομαζόμενα "καστέλλια", της Σαντορίνης κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας(13ος-16ος αιώνας μ.Χ.) και ονομαζόταν Καστέλι του Αγίου Νικολάου. Η ύπαρξη του καστελιού αναφέρεται ήδη από το 1480.[2]Παραδοσιακά αποτελούσε τόπο καραβοκύρηδων: χαρακτηριστικό είναι ότι το 1890, όταν ο συνολικός πληθυσμός του νησιού ήταν λιγότερος από 2.500 κάτοικοι, στην Οία υπήρχε ένα μικρό ναυπηγείο και 130 πλοία που ανήκαν στους κατοίκους της. Σε αυτόν ακριβώς τον ντόπιο στόλο εμπορικού ναυτικού βασίστηκε η οικονομική άνθιση της Οίας στα τέλη του 19ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου, καθώς παράλληλα αυξανόταν το διαμετακομιστικό εμπόριο της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά μεταξύ Ρωσίας και Αλεξάνδρειας. Ωστόσο, η κυριαρχία των ατμόπλοιων επί των ιστιοφόρων και η ταυτόχρονη συγκέντρωση του ναυπηγικού κεφαλαίου στον Πειραιά, αποτέλεσε την απαρχή της σταδιακής πτώσης και ερήμωσης του νησιού.
Το κλίμα του νησιού, το σεισμογενές περιβάλλον, τα διαθέσιμα υλικά και η τοπογραφία αποτέλεσαν βασικές σχεδιαστικές παραμέτρους του οικισμού. Λόγω της ιδιομορφίας του ηφαιστειακού εδάφους της Σαντορίνης, της ευκολίας εκσκαφής της θηραϊκής γης στις πλαγιές της καλδέρας και στους χείμαρρους, αλλά και της προστασίας του χωριού από τους δυνατούς ανέμους, οι ντόπιοι κάτοικοι της Οίας κατασκεύαζαν υπόσκαφες κατοικίες. Η βασική κατασκευαστική δυσκολία, ακόμα και σήμερα, βρίσκεται στη μεταφορά δομικών υλικών στα βραχώδη σημεία. Ο κυρίαρχος σχεδιαστικός κανόνας ήταν η οικονομία από κάθε άποψη. Έτσι, η ξεχωριστή εργονομική κλίμακα του οικισμού και των κατοικιών ειδικότερα είναι παρόμοια με αυτήν των πλοίων: χαμηλές πόρτες, στενά και απότομα σκαλιά, μικροσκοπικοί εσωτερικοί κι εξωτερικοί χώροι. Ο σεισμός που έγινε το 1956 πραγματοποίησε εκτεταμένες καταστροφές στα γραμμικά υπόσκαφα κτίσματα κατά μήκος της καλδέρας όπου το έδαφος γενικά είναι πιο ασταθές και τμήματα του οικισμού γκρεμίστηκαν προς την θάλασσα της καλδέρας. Μεγαλοπρεπείς ναοί, όπως του Αγίου Γεωργίου και της Παναγιάς της Πλατσανής καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα χωριά εγκαταλείφθηκαν αλλά αναδομήθηκαν σταδιακά για τουριστική χρήση.
Συνταγές
Παλιές ξεχασμένες συνταγές από την Οία Σαντορίνης ...
Ντουρτουλέτια Οίας
Τα Ντουρτουλέτια ουσιαστικά είναι νηστίσιμα "μελιτίνια", δηλαδή καλαθάκια όπως τα μελιτίνια, που αντί για γέμιση μυζήθρας περιέχουν αμύγδαλο με μέλι.
για τη ζύμη:
1 πακέτο αλεύρι για όλες τις χρήσεις (μπλε)
χλιαρό νερό όσο πάρει
3 κουταλιές της σούπας λάδι
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
για τη γέμιση:
1 κουτί μέλι
1 κιλό αμύγδαλο ξεφλουδισμένο και χοντροκομμένο
Ετοιμάζουμε πρώτα τη γέμιση καβουδίζοντας σε μια κατσαρόλα το αμύγδαλο με το μέλι, όπως ακριβώς κάνουμε το γλυκό "Κουφέτο".
Κατόπιν σε μια λεκάνη ανακατεύουμε τα υλικά της ζύμης και μόλις την ετοιμάσουμε, την πλάθουμε και την ανοίγουμε σε ελαφρώς χοντρά φύλλα. Με ένα πιατάκι φλιτζανιού κόβουμε δίσκους ακριβώς όπως με τα μελιτίνια και τον κάθε δίσκο τον τσιμπάμε γύρω-γύρω με το δάχτυλο χωρίς οδοντογλυφίδα με αραιά και χοντρά τσιμπήματα (περίπου 5-7 τσιμπήματα). Τα βάζουμε στο φούρνο έτσι όπως είναι χωρίς τη γέμιση για να ψηθούν τα "καλαθάκια" και όταν ψηθούν τα βγάζουμε, τα γεμίζουμε από μια κουταλιά γέμισης και τα σερβίρουμε.
Δαχτύλιοι Οίας
για τη ζύμη:
1 πακέτο αλεύρι για όλες τις χρήσεις (μπλε)
χλιαρό νερό όσο πάρει
3 κουταλιές της σούπας λάδι
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
για τη γέμιση:
1 κουτί μέλι
σουσάμι αρκετό
για το πασπάλισμα:
κανέλλα σκόνη
ζάχαρη άχνη
λάδι για το τηγάνισμα
Σε ένα μπολ ανακατεύουμε το μέλι με το σουσάμι για να φτιάξουμε τη γέμιση.
Σε ένα άλλο μπολ ανακατεύουμε τα υλικά της ζύμης και μόλις την ετοιμάσουμε, την πλάθουμε και την ανοίγουμε σε λεπτά φύλλα. Με ένα πιατάκι φλιτζανιού κόβουμε δίσκους ακριβώς όπως με τα μελιτίνια. Παίρνουμε ένα "δίσκο" βάζουμε στο κέντρο του μια γεμάτη κουταλιά από τη γέμιση και το κλείνουμε από πάνω με ένα άλλο δίσκο.
Φυσικά πιέζουμε καλά περιμετρικά γύρω-γύρω το πιτάκι για να ενωθούν τα δύο φύλλα ώστε να μην ανοίξουν και τα τηγανίζουμε με το λάδι.
Τα σερβίρουμε ζεστά και τα πασπαλίζουμε με κανέλα και άχνη ζάχαρη.
Ένα "βραστάρι" που έπιναν οι γιαγιάδες μας...
Αφέψημα Κανέλας (Κανελάδα)
1,5 λίτρο νερό (δηλαδή 1 μπουκάλι νερό εμφιαλωμένο)
1 πακέτο ζάχαρη
10 ξύλα κανέλας
1 κουταλιά της σούπας κανέλα σε σκόνη
4-5 γαρυφαλλόκαρφα
1-2 κουταλιές της σούπας κονιάκ
Το αφέψημα κανέλας είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα ροφήματα. Στη Σαντορίνη (....και όχι μόνο) τα παλιά χρόνια οι γιαγιάδες μας έπιναν κανέλα για τη δυσμοινόρροια δηλαδή για να καταπραΰνουν τους πόνους της έμμηνου ρύσεως. Επίσης κανελάδα έφτιαχναν για να καταπραΰνουν τον πονόλαιμο, το βήχα και το κρυολόγημα.
Στις μέρες μας, η κανελάδα μπορεί να σερβιριστεί και ως καλοκαιρινό αναψυκτικό αραιωμένη με κρυο νερό και παγάκια.
Η παραλία στη Σάρτη κατέχει εδώ και αρκετά χρόνια τη Γαλάζια Σημαία, που σημαίνει βράβευση για την καθαρή και αμμώδη παραλία της, την επιθυμητή ποιότητα των νερών κολύμβησης αλλά και όλων των 32 συνολικά κριτηρίων, που αναφέρονται σε καθαριότητα, οργάνωση, πληροφόρηση, ασφάλεια λουομένων και επισκεπτών και προστασία του περιβάλλοντος της ακτής και του παράκτιου χώρου.
Βόρεια της Σάρτης, σε περίπου 1,5 χλμ υπάρχει ένα σύμπλεγμα από τρεις παραλίες, 60, 100 και 350 μέτρα αντίστοιχα από το νότο στο βορρά, το οποίο ονομάζεται Αχλάδα. Η πρόσβαση σε αυτές τις παραλίες είναι εύκολη, δεδομένου ότι για να τις βρείτε θα πρέπει να αφήσετε τον κεντρικό δρόμο της Σιθωνίας, προς την ακτή για περίπου 500 μέτρα. Η Αχλάδα είναι ένας κόλπος που προστατεύεται από μια τεχνητή προβλήτα για τα πλοία, ιδιαίτερα αυτά των αλιέων, αλλά κρύβει τρεις πολύ όμορφες παραλίες, που προσφέρουν ηρεμία σε συνδυασμό με την ψιλή άμμο και τα καταγάλανα νερά. Η Αχλάδα είναι επίσης ψηλά στις προτιμήσεις των κατασκηνωτών, είτε αυτοί είναι οργανωμένοι ή όχι.
Το Πλατανίτσι βρίσκεται περίπου 5 χιλιόμετρα βόρεια της Σάρτης. Είναι επίσης γνωστό για το beach bar που ονομάζεται Afri-Café. Η είσοδος στην παραλία Πλατανίτσι ελέγχεται από το ομώνυμο Δημοτικό κάμπινγκ. Όπως φεύγετε από το κεντρικό δρόμο της Σιθωνίας, διασχίστε μια έκταση για περίπου 50 μέτρα για να φτάσετε στην είσοδο του κάμπινγκ. Από εκεί, μόλις πάρετε τη σχετική άδεια, κατευθυνθείτε προς την παραλία των 550 μέτρων. Πρόκειται για μια θαυμάσια, αμμώδη παραλία που χωρίζεται στη μέση από ένα ποτάμι. Τα όμορφα πράσινα και γαλάζια νερά μαζί με την θέα του Αγίου Όρους, ακριβώς απέναντι, θα σας αφήσουν άφωνους. Το κάμπινγκ προσφέρει καλή οργάνωση σε όλα τα επίπεδα, προκειμένου να απολαύσετε τη διαμονή σας.
12 χλμ. βόρεια της Σάρτης υπάρχει ο Αρμενιστής. Εκεί μαζί με την παραλία των 600 μέτρων, υπάρχει ένα κάμπινγκ με το ίδιο όνομα. Πρόκειται για μια παραλία με γαλαζοπράσινα νερά και ψιλή άμμο. Για να την ανακαλύψετε, θα πρέπει να αφήσετε τον κεντρικό δρόμο της ανατολικής Σιθωνίας και να διασχίσετε 400 μέτρα για να φτάσετε στην είσοδο του κάμπινγκ. Η είσοδος ελέγχεται, με περιορισμένη αποδοχή επισκεπτών. Με το τέλος του προκαθορισμένου χρόνου θα σας ζητηθεί είτε να εγκαταλείψετε την παραλία ή να πληρώσετε επιπλέον για τη διαμονή σας. Είναι μια μεγάλη παραλία με Γαλάζια Σημαία, που συχνά αναφέρεται ως μία από τις καλύτερες παραλίες στην Ελλάδα και είναι πραγματικά εκπληκτικά πανέμορφη! Το κάμπινγκ είναι ένα από τα πιο οργανωμένα και φημισμένα στην Ελλάδα.
